زانوی پرانتزی و پرانتزی بودن پاها در بین خردسالان امری بسیار شایع است و اصولا نوزادان به خاطر شکل خاصی که در شکم مادر داشته‌اند، با پاهای پرانتزی به دنیا می‌آیند. زمانی که یک کودک خردسال شروع به راه رفتن می‌کند و بر روی پاهای خود وزن می‌اندازد، به مرور زمان پاهای آنها شروع به صاف شدن می‌کند و به تدریج از حالت خمیدگی و پرانتزی خارج میشود.
زانو پرانتزی کودکان معمولا طی یک دوره‌ی ۱۲ الی ۱۸ ماهه رخ می‌دهد. اما در صورتی که کودک به سن سه سالگی نزدیک شده و همچنین هیچ تغییری در وضعیت پرانتزی بودن پاهای او ایجاد نشده است، احتمال آن وجود دارد که به مشکلی زمینه‌ای مبتلا است. همین موضوع در مورد افراد نوجوان و بزرگسالی که به زانوی پرانتزی مبتلا هستند نیز صادق است و این افراد نیز به رسیدگی پزشکی و اقدامات درمانی نیاز دارند.
• علل به وجود آمدن زانوی پرانتزی و حرکات اصلاحی آن
ژنو واروم، زانوی درون گرد، زانوی پرانتزی یا پاکمانی ( واروس بیش از حد ) اختلال در مفصل زانو است که در آن زانو ها از هم فاصله زیادی می گیرند. در این عارضه زاویه درشت نی- رانی به ۱۸۰ درجه نزدیک شده یا ازآن بیشتر می شود و بالطبع زاویه Q کاهش می یابد. این عارضه می تواند وضعیتی یا ساختاری باشد. نوع ساختاری آن در نتیجه اختلالات و تغییر شکل های استخوانی عارض می شود. نوع وضعیتی آن در اثر ترکیبی از موقعیت های مفصلی، که باعث راستایی غلط در زانو می شوند بدون اینکه در استخوان های دراز تغییر یا انحنایی وجود داشته باشد عارض می شود.
این عارضه از نمای خلفی و قدامی قابل رویت می باشد. در این عارضه به علت زاویه داخل ران و ساق پا، خط اعمال وزن به سمت داخل مرکز زانو منتقل می شود. به زبان ساده تر:در حالت عادی وقتی سر پا مستقیم می ایستید و مچ پاهایتان را به هم میچسبانید زانوهایتان هم در کنار یکدیگر قرار گرفته و فاصله کمی با هم دارند. گاهی این فاصله زیاد میشود و به نظر میرسد کل اندام های تحتانی چپ و راست بصورت دو پرانتز () در کنار یکدیگر قرار گرفته اند. معمولاٌ به این تغییر شکل اندام، زانوی پرانتزی می گویند.
• علت زانوی پرانتزی چیست؟
شایعترین علت آن انحراف قسمت بالایی استخوان درشت نی است که به آن ژنو واروم Genu varum می گویند. در این عارضه تنه استخوان درشت نی به خط محوری بدن نزدیکتر میشود به عبارت دقیق تر هرچه از بالای استخوان درشت نی یا تیبیا به سمت پایین تر میاییم، می بینیم استخوان به خط محوری بدن نزدیکتر شده است. البته گاهی علت زانوی پرانتزی در تغییر شکلی است که در قسمت های پایینی تنه استخوان ران ایجاد می شود.
از نشانه های این عارضه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
*زانو از یکدیگر فاصله می گیرد
*استخوان درشت نی با پیچش داخلی همراه است
*فرد مبتلا بر روی لبه خارجی پا به صورت اردکی راه می رود.
این بیماری به علت های متفاوتی از قبیل وراثت، راه رفتن زودرس کودک و استفاده از پوشک های حجیم، نرمی استخوان، پوکی استخوان، آرتروز، آسیب به صفحات رشد، بد جوش خوردن شکستگی، فلج عضلانی، پارگی کپسول و رباط خارجی زانو، ضعف عضلانی و کوتاهی عضلات به وجود می آید
.فرد مبتلا با توجه به شدت ناهنجاری می تواند نشانه های زیر را داشته باشد یا می توان گفت موارد زیر عوارض ناشی از زانوی پرانتزی هستند:
• راه رفتن اردک وار
• چرخش ساق
• ضعف عضلات ناحیه خارجی، مانند عضلات کشنده پهن نیام، دوسر رانی و نازک نئی
• کوتاهی عضلات ناحیه داخلی، مانند عضلات نیمه غشایی و نیمه وتری، راست داخلی و درشت نئی قدامی
• کشیدگی رباط ها و کپسول خارجی زانو ( نازک نئی- رانی) و مچ پا ( نازک نئی قاپی) و کوتاهی رباط ها و کپسول جانب داخلی زانو ( درشت نئی- رانی) و مچ پا (دلتوئید)
• کاهش ارتفاع پایین تنه
• تغییر زاویه کشگک ها و تمایل آنها به داخل
• آرتروز زودرس
• درد و احساس خستگی زود رس
• سائیدگی بیش از حد کناره خارجی کفش
• علل ایجاد کننده زانوی پرانتزی
• وزن زیاد : فشار بر روی استخوان ها هم در بچه ها و در بزرگسالان عامل زانوی پرانتزی و ضربدری است.
• زمینه ارثی: افرادی که زمینه استعداد ارثی در آنها وجود دارد.
• بیماری روماتیسم« التهابی» عفونت مفاصل .Rheumatoid Arthritis
• راشیتیسم نرمی استخوان.
• رشدکندیل داخلی، در وضعیت طبیعی کندیل داخلی نسبت به خارجی پائین تر است که رشد کندیل به سمت بیرون منحرف می شود
• شکستگی.
• در مورد بچه ها قنداق کردن« پوشاک زیاد» در مرحله بعد زود راه افتادن آنها
• فرو رفتگی در قسمت داخلی زانو که توأم با درد می باشد.
• کشیدگی در قسمت خارجی زانو« کشـش».
• کشکـک به سمت داخل انحراف پیدا نموده و درد در قسمت قدامی زانو بروز می نماید
• صافی کف پا اگر زاویه به ۹۰ درجه برسد.
• پارگی خارجیLCL
• اگرعضله همسترینگ ضعیف باشد درد داریم،اگر نیم وتری و نیم غشایی ضعیف شوند،قادر به تحمل فشار عضله ثابت داخلی نبوده،درنتیجه زانو به سمت داخل منحرف می شود.
• کوتاهی همسترینگ وضعف دو سر رانی.
• کوتاهی فاصله درشت نی .Iliotibial bond
• قورباغه ای نشستن« چهار زانوW-sitting
• روش اندازه گیری زانوی پرانتزی
برای اندازه گیری این اختلال فرد بدون کفش و جوراب در حالی که زانوها و ران ها وی دیده می شود بدون هیچ گونه انقباض غیر طبیعی در عضلات ناحیه ران می ایستد. زانو باید در حالت اکستنشن کامل قرار گرفته و قوزک های دو پا به گونه ای به هم بچسبد که استخوان کشکک به روبرو باشند.در این حالت فاصله بین دو کندیل داخلی رانها (فوق لقمه داخلی ران) به وسیله متر نواری، خط کش، کولیس و یا کالیپر مخصوص اندازه گیری و ثبت می شود. در برخی متون بیشترین فراوانی بین این دامنه ۲ تا ۴ سانتی متر قید شده است.
• توصیه های بهداشتی و حرکات اصلاحی
برای اصلاح این ناهنجاری،ضمن اجرای تمرینهای و حرکات اصلاحی باید توصیه های زیر مد نظر قرار گیرد:
• در صورت وجود اضافه وزن بکوشید آن را کاهش دهید.
• سعی کنید هنگام راه رفتن،دویدن و ایستادن،لبه ی داخلی پا فعالتر باشد(روی لبه داخلی پا فشار بیاورید)
تمرینهای اصلاحی باید به گونه ای طراحی شود که ضمن ایجاد جنبش پذیری و تحرک در مفصل زانو،موجب تقویت عضلات جانب داخلی پا و عضلات درون گرداننده ساق پا شود،مثل عضلات نیمه غشایی،نیمه وتری،خیاطه و پهن داخلی.همچنین تمرینهای دیگری باید انجام داد که باعث کشش و انعطاف عضلات جانب خارجی پا مثل عضله کشنده پهن نیام شود.
• ملاحضات اصلاحی و درمانی:
یکی از روش‌های درمانی موثر برای زانوی پرانتزی، تجویز Gymnic classic plus ( مخصوص است که به ایجاد راستای صحیح قرارگیری پاها کمک می‌کنند. این Gymnic classic plus همچنین موجب می‌شوند که فشار وارد شده بر زانوها به نحو صحیحی توزیع شود و فشار مضاعفی که بر روی برخی قسمت‌های زانو (به خاطر پرانتزی بودن پاها) وارد میشود، برطرف شود .
برای آشنایی بیشتر این محصول می توانید با مراجعه به سایت فروشگاه آنلاین sakanmed.com این محول را در رنگ ها و ابعاد مختلف سفارش دهید. فروشگاه سکن یکی از بزرگترین واردکنندگان رسمی محصولات فیزیوتراپی و پزشکی-ورزشی با کیفیت در ایران است.
